In de nasleep van de bestorming op het Capitool, worden er vraagtekens geplaatst bij de rol van social media. Twitter blokkeert het account van Trump en ook het alternatieve platform Parler wordt in de ban gedaan door Big Tech. Maar is het tanende vertrouwen in traditionele media niet de katalysator van deze ontwikkeling? Laten we ophouden met het bashen van mainstream media, voor een viruswappie de Tweede Kamer bestormt.
Twitter probeert regulering te voorkomen
Twitter nam de moedige stap om twee weken voordat Trump het stokje zou overdragen, de president te schorsen van het platform. Deze opzichtige poging om te tonen dat zelfregulering werkt – en nieuwe wetgeving niet nodig zou zijn – verhult een ander probleem: het gebrek aan vertrouwen in traditionele media vernietigt de Amerikaanse democratie.
Afgelopen week werd het Capitool aangevallen door een groep Republikeinse ‘patriotten’ en men vreest nieuwe aanslagen. Deze problematiek gaat verder dan dit (hopelijk eenmalige) incident: inmiddels gelooft vier op de tien Republikeinen dat Trump de verkiezingen niet heeft verloren. Het vertrouwen in instituties is compleet geërodeerd; deze opstand is slechts daar slechts een symptoom van.
Media nodig voor democratie
Journalist Joris Luyendijk maakt zich al langer zorgen over deze ontwikkeling. In zijn voorstelling Het zijn net mensen 2.0 waarschuwt hij: in een land zonder vertrouwen in journalistiek, regeert het recht van de sterkste. Dat zag hij eerder gebeuren als correspondent in Egypte.
In de Netflix-docu The Social Dilemma zien we dat Myanmar destabiliseerde, doordat Facebook het voornaamste nieuwskanaal werd. Nepnieuws verspreidde zich razendsnel en zorgde ervoor dat er inmiddels 700.000 Rohingya moslims uit het land vluchtten. Een ‘Facebook-democratie’ werkt niet: democratieën hebben onafhankelijke en vertrouwde mainstream media nodig.
Loopt Nederland achter?
Onderzoek van Edelman toont gelukkig aan dat het vertrouwen in traditionele media juist toeneemt en het vertrouwen in social media daalt. Is dat reden om op onze lauweren te rusten? Zoals auteur zou hebben Heirich Heine gezegd: als de wereld vergaat, vlucht ik naar Nederland, want daar gebeurt alles vijftig jaar later. Gaat die vlieger nu ook op?
Want ook in Nederland zien we een verharding in het contact met journalisten. NOS-journalisten halen hun NOS-stickers van busjes, omdat ze zich niet veilig voelen. PowNed-verslaggevers die aangevallen worden, Tim Hofman met een gebroken kaak bij #BOOS. En wat te denken van de intimiderende manier waarop leden van ‘virus-waarheid’ omgaan met verslaggevers? Het jarenlang bashen van media begint ook hier z’n tol te eisen.
Ongehoord Nederland
In de jaren ’90 leek de pers weinig oor te hebben voor de zorgen van de burger. In reactie op deze Fortuynrevolte, zijn media als de dood om dezelfde fout weer te maken. Daarom krijgt iedereen een podium. Maurice de Hond schuift weer aan om over corona te praten, ook al bracht hij eerder nepnieuws naar buiten rondom de millenniumbug en de Deventer-moordzaak. Ook fantasten als Willem Engel, imams die niet geloven in de democratie en een veroordeelde crimineel als Willem Holleeder krijgen een podium bij onze NPO. Tja.
Is er nog niet genoeg ruimte in het traditionele bestel? Dan richt je toch een nieuwe omroep op. Je kan je afvragen waarom een omroep als Ongehoord Nederland nodig is, want oprichter Arnold Karskers krijgt alle podia die hij maar wenst om te vertellen dat zijn geluid ongehoord is. Ach, nu kan men ook met belastingcenten de holocaust ontkennen. Omroep Zwart scoort in een mum van tijd tienduizenden leden om een nieuw geluid te laten horen, maar diens oprichter was jarenlang tafelheer bij DWDD en intimideert journalisten. Baudet haat de mainstream-media, maar schuift bij elke talkshow aan die hem wil hebben. Snapt u het nog?
Het verdienmodel van de stoute opiniemaker en felle oppositieleider is al jaren: roepen dat je iets niet mag zeggen, bij elke gelegenheid die je krijgt om dat te zeggen, waarna Nederland het heel dapper vindt dat dat gezegd is. You can’t have your cake and eat it. Waarom zou je nog langer verkondigen dat media niet te vertrouwen zijn of censuur toepassen – en tegelijkertijd gebruik maken van hun bereik?
De viruswappie en Rutte V
Ook steeds meer ondernemers op LinkedIn spreken zich uit over de rol van media. In de berichtgeving rondom corona en de toeslagenaffaire zouden ze corrupt zijn of propaganda toepassen. Ik snap de frustratie en zou ook willen dat ik alle corona-maatregelen zou begrijpen. Maar dat is nog geen reden om media te betichten van propaganda.
Elke ondernemer, belangengroep of organisatie voelt zich wel eens ongehoord of verkeerd begrepen. Het fijne aan een werkende democratie – waarvoor vertrouwen in media nodig is – is dat we een journalist kunnen benaderen en ons verhaal kunnen delen. Dat is constructiever dan roepen vanaf de zijlijn. Stuur journalisten een mail, schrijf eens een persbericht.
Laten we stoppen met het verdacht maken van media. Anders moeten we niet verbaasd zijn als er een in berenvel gehulde viruswappie de Tweede Kamer binnenloopt en het vijfde kabinet Rutte probeert af te zetten.
